Η I. Μονή Παναγίας Φανερωμένης βρίσκεται μεταξύ Γουρνιών και Παχειάς Άμμου, σε αρκετά μεγάλο υψόμετρο (540 μ.) στη βόρεια πλαγιά του ορεινού όγκου του Σταυρού Ιεράπετρας και διατάσσεται σε έξι στάθμες Το καθολικό της Μονής, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου και τη Ζωοδόχο Πηγή, είναι σπηλαιώδες διαμορφωμένο σε κοιλότητα του βράχου στην 5η στάθμη.
Η ακριβής εποχή ίδρυσής της δεν είναι γνωστή, ούτε συνάγεται από τα αρχιτεκτονικά στοιχεία που σώζονται. Μετά το 1839 έγινε μεγάλη ανακαίνιση. Περί τα μέσα το 20ού αιώνα έγιναν εκτεταμένες επεμβάσεις που αλλοίωσαν αρκετά κτίρια και τη συνολική μορφή του συγκροτήματος. Η μονή μέχρι σήμερα λειτουργεί με κοινοβιακό καθεστώς.